روزنامه اطلاعات در یادداشتی به قلم محمد ترکمان(محقق تاریخ) بخشی از یک نطق شهید مدرس در مجلس شورای ملی را منتشر کرده است.

مدرس در جلسه ۲۳ دی ۱۳۰۳ مجلس پنجم می گوید:

*ما می‌خواهیم وطن‌خواه باشیم. وطن‌خواهی یعنی چه؟ من خیال می‌کنم وطن‌خواهی و وطن‌دوستی که ما می‌گوییم این است که ارض خودمان را دوست بداریم و اهل آن ارض را هم مثل خودمان و از خودمان بدانیم.

* باید اول تشخیص موضوع کرد که ارضی که ما آن را دوست می‌داریم و اسمش را وطن خودمان می‌گذاریم، کجا هست؟ حد و حدودش کجاست؟ و هموطنان ما کیانند؟ تا بدانیم این حب و علقه را به کجا بیندازیم.

* می‌گوییم دولت هشت‌ هزار ساله‌ایم. خوب دولت هشت هزار ساله، باید زمین هشت هزار سال سابقش را وطن خود بداند و اقوام هشت هزار ساله سابق تا حال را، هموطنان خودش بداند، والا غلط می‌کند می‌گوید دولت هشت هزار ساله هستم.

*کسی که وطن هشت هزار ساله خودش را بلد نیست و اقوام هشت هزار سال سابق خودش را نمی‌شناسد، نمی‌گوید دولت هشت هزار ساله‌ام.

* حضرت ابراهیم (ع) ایرانی بود. در این که هیچ گفتگویی نیست. هیچ‌کس هم مدعی نشده است که حضرت ابراهیم از قوم دیگر است. این بلا معارض است … اگر خانه‌اش را هم بخواهید، بابل است؛ پهلوی کرمانشاه خودمان … پسر این حضرت ابراهیم، حضرت اسمعیل بود … اسحاق هم یک پسرش بود که جد پسر عموها و یهودی‌ها است. اسمعیل هم مال ما سادات است. پس اسمعیل که جد ما است، پدرش ایرانی بود … چ

*آن هشت هزار سال را گذاشتم زمین … پایین‌تر می‌آیم. وطن خودم را مربوط به هزار و چهار صد سال قبل می‌دانم. پس هموطنان من اقوامی هستند که از هزار و چهار صد سال پیش، در آن زمینی که در تصرف ما بود، منزل داشتند. آنها را هموطنان خودم می‌دانم … زمان ابراهیم را هم بخشیدیم و از هزار و چهار صد سال قبل شروع کردیم.

*هزار و چهار صد سال قبل می‌دانید، چه وقت است؟الآن هزار و سیصد و چهل سال از هجرت گذشته است. شصت سال قبل از هجرت را می‌گیریم که تقریبا ولادت پیغمبر اکرم است. پیغمبر ما

*حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله که جد ما است می‌فرماید:من فخر می‌کنم که زاییده شدم در زمان پادشاه عادل؛ یعنی انوشیروان عادل. حالا این یعنی پادشاه عادل خودم – یا – پادشاه عادل کسی دیگر؟یعنی پادشاه عادل خودم. پیغمبر ما رعیت دنیوی پادشاه عدل، انوشیروان بوده است.

*انوشیروان پادشاه ایران بود یا روم یا چین؟ پادشاه ایران بود. اراضی ایران هم کرد نشین بودند، لر نشین بودند و عرب‌ نشین بودند. جزیره العرب هیچ‌وقت سلطانی غیر از سلطان ایران نداشت … حکومت‌های سابق این طوری بودند که یک سلطانی که بر یک جا استیلا داشت، یک امیری به آن جا می‌فرستاد و آن امیر تحت فرمان این سلطان بود .

*غرض عرض بنده این است که اراضی جزیره العرب و یمن که عرب‌نشین هستند، از اراضی ایرانند و اشخاصی هم که در آن خاک منزل داشته و دارند، از اول رعیت ایران بوده‌اند. اقوام هموطن ما بوده‌اند و اگر ما وطن هزار و چهار صد سال خودمان را بگیریم، اهالی آن هموطنانمان هستند. حالا در جایی که قوم عرب ساکن بوده‌اند، عربی و در جایی که فارس بوده‌اند، فارسی زبان بوده‌اند …

۲۳۳۰۲