قرن نو نوشت: تحریم‌های غرب، اقتصاد روسیه را از زمان شروع جنگ در اوکراین ویران کرده است. روبل نیز برای مدتی به‌شدت ضربه خورد و تقریباً بیست درصد از ارزش خود را در چند هفته اول پس از حمله روسیه از دست داد.

از آن زمان به بعد روبل تا حد زیادی بهبود یافته؛ کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند روبل همچنان به سقوط خود ادامه می‌دهد؛ بااین‌حال بازگشت پرقدرت روبل جهانیان را شگفت‌زده کرده‌ است.

براساس گزارش مؤسسه مالی بین‌المللی، انتظار می‌رود اقتصاد روسیه در سال جاری تا پانزده درصد کوچک شود؛ آژانس‌های رتبه‌بندی نیز استدلال کرده‌اند که این کشور ممکن است به سمت نکول «قریب‌الوقوع» پیش رود. این نوع بدبینی باید در شرایط عادی منجر به کاهش ارزش پول شود اما روبل ثابت کرده که انعطاف‌پذیر است.

آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، روز یکشنبه در گفت‌وگو با ان‌بی‌سی «Meet the Press» گفت که دخالت روسیه علت اصلی بازگشت اخیر روبل بوده است؛ پس از اینکه دولت روسیه شهروندان خود را از انتقال پول به خارج از کشور منع کرد روند نزولی روبل متوقف شد.

بلینکن گفت: «مردم از خارج کردن روبل منع شده‌اند و این کار به طور مصنوعی ارزش روبل را تقویت می‌کند؛ اما تأثیر این اقدامات پایدار نیست.»

گفتنی است که بانک مرکزی روسیه از زمان شروع تهاجم به اوکراین، از افزایش نرخ بهره معیار خود گرفته تا مجبور کردن صادرکنندگان به مبادله هشتاد درصد درآمدهای ارزی خارجی خود با روبل، تمام تلاش خود را برای تقویت ارزش روبل به‌کار گرفته است.

همه چیز به نفت و گاز طبیعی برمی‌گردد

یکی از قوی‌ترین تاکتیک‌هایی که روسیه برای تقویت پول خود از آن استفاده کرده، درخواست پرداخت برای صادرات نفت و گاز به روبل است.

درحالی‌که بسیاری از رهبران اروپایی از این درخواست خودداری کرده‌اند و همچنان به پرداخت یورو یا دلار ادامه می‌دهند، سایر کشورها مشتاق بوده‌اند که صادرات انرژی روسیه را با تخفیف پایین بیاورند و برای این کار در معاملات خود از روبل بهره بردند؛ برای مثال، هند واردات نفت روسیه را به‌طرز چشمگیری افزایش داده است.

وزیر دارایی هند، نیرمالا سیتارامان، روز جمعه در یک رویداد به CNBC گفت: «امنیت انرژی [در اولویت است]. اگر سوخت با تخفیف در دسترس است، چرا [ما] آن را نخریم؟»

وی در ادامه افزود: «ما خرید را آغاز کرده‌ایم و تعداد زیادی بشکه نفت از روسیه دریافت کرده‌ایم.»

سیاستمداران باید به حرف اقتصاددانان گوش دهند و بلافاصله واردات کالاهای روسی را متوقف کنند؛ زیرا اگر این کار را انجام دهند، روبل به‌سرعت ارزش خود را از دست می‌دهد و منجر به اثرات مخربی بر اقتصاد روسیه می‌شود.

اما قطع واردات انرژی از روسیه در ابتدا تنها حرف است؛ براساس گزارش آژانس اطلاعات انرژی ایالات متحده، روسیه در سال ۲۰۲۱ بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی جهان و دومین صادرکننده بزرگ نفت خام بود و این کشور تقریباً چهل درصد گاز طبیعی اروپا را تأمین می‌کند.

این جریان‌ها را نمی‌توان یک‌شبه متوقف کرد؛ به این معنی که روبل در آینده با فروش نفت و گاز حمایت می‌شود. بلومبرگ هفته گذشته گزارش داد که تنها در سال جاری، انتظار می‌رود روسیه ۳۲۱ میلیارد دلار از صادرات انرژی خود دریافت کند.

کنترل سرمایه و نقدینگی

در نهایت، در واکنش به تحریم‌های غرب، روسیه محدودیت‌هایی را برای جابه‌جایی وجوه به کشورهای «غیردوست» اعمال کرد، فروش سهام روسیه توسط سرمایه‌گذاران خارجی را ممنوع کرد و شهروندان را از مبادله روبل با ارز خارجی منع کرد.

این کنترل‌های شدید سرمایه باعث شده تا کارشناسان نسبت به توانایی بازارهای ارز برای قیمت‌گذاری مؤثر روبل تردید داشته باشند؛ به‌ویژه به این دلیل که دیگر حجم معاملات ارزی قابل‌توجهی وجود ندارد.

در واقع کنترل قیمت روبل به این شکل کاملاً مصنوعی است و بنابراین باید اعتبار بسیار کمی برای آن قائل شد. تقریباً هیچ‌کس نمی‌تواند روبل را با ارز خارجی معامله کند و کسانی که واقعاً این کار را انجام می‌دهند، در حجم بسیار پایینی این کار را می‌کنند.

بلومبرگ گزارش داده است که کنترل سرمایه روسیه منجر به کاهش حجم معاملات به پایین‌ترین سطح خود در بیش از یک دهه گذشته شده است.

در واقع می‌توان گفت برابری نرخ روبل با دلار درحال‌حاضر قابل‌اعتماد نیست و نشانگر تأثیر تحریم‌ها بر روسیه است.

روبل در بازار تهران نیز خیز برداشت

نمودار زیر روند قیمت روبل روسیه در بازار تهران در بازه زمانی پانزده‌روزه اخیر است:

۲۲۳۲۲۳