طبق گفته مدیرکل کمرگ بیروت عامل انفجار بیروت ماده شیمیایی “آمونیوم نیترات” بود. بدری ظاهر به شبکه اسکای نیوز گفت که این محموله در حال عبور از بندر بیروت بود اما به دلیل اختلاف میان طرفین معامله در بندر متوقف شده بود.

به گزارش خبر فوری، انفجار مهیب ساعت پیش بندر بیروت باعث وحشت بسیاری از ساکنان لبنان شد.

تصاویر پخش شده از این حادثه حکایت از انفجاری بسیار بسیار شدید و وحشتناک دارد تا جایی که فقط با موج این انفجار بسیاری از افراد کشته و زخمی و شیشه بسیاری از ساختمان‌های محل حادثه شکسته شده است. به گفته مرکز لرزه‌نگاری اروپا و مدیترانه (EMSC)، انفجار حدود ۲۴۰ کیلومتری یا حدود ۱۵۰ مایل از لبنان هم احساس شد و این به خوبی نشان می‌دهد که میزان تخریب تا چه اندازه بوده است.

اما انفجار چه ماده ای باعث شکل گیری چنین اتفاقی شد؟ در ابتدا گمانه زنی های مختلفی در این رابطه شد. برخی از انفجار انبار مواد غذایی صحبت کردند و برخی دیگر نیز از انفجار بنزین سخن گفتند. اما مدتی پیش پرده از راز انفجار مهیب بیروت برداشته شد. طبق گفته مدیرکل کمرگ بیروت عامل انفجار ماده شیمیایی “آمونیوم نیترات” بود. بدری ظاهر به شبکه اسکای نیوز گفت که این محموله در حال عبور از بندر بیروت بود اما به دلیل اختلاف میان طرفین معامله در بندر متوقف شده بود. طرفین معامله نیز اتباع غیر لبنانی بودند. او توضیحی در خصوص مبدأ این محموله یا مقصد آن ارائه نداد و صرفا گفت که با جمع‌آوری مستندات، توضیحات کامل ارائه خواهد شد.

اما آمونیوم نیترات چه ویژگی دارد که باعث چنین انفجاری می‌شود؟ آمونیوم نیترات (AN) با فرمول شیمیایی NH4NO3 یک کود شیمیایی است که برای نیتراته کردن خاک جهت کشاورزی بکار می‌رود اما به علت گرماگیری فوق العاده هنگام حل شدن در آب به شدت مشتعل است. از این ماده به عنوان کود شیمیایی استفاده می‌کنند؛ به همین دلیل، معمولا در انبارها به وفور یافت می‌شود. همین اتفاق باعث شده بزرگترین و مهیب ترین انفجارهای تاریخ توسط این ماده شیمیایی به وقوع بپیوندد.

آمونیوم نیترات ماده ای است که رفتار پیچیده ای در آتش سوزی دارد. این جسم به روشنی یک عامل اکسید کننده است و استعداد انفجار آن شدیداً در اثر وجود مواد دارای کربن زیاد است. موادی مانند نیتروسلولز، سولفور، زغال سنگ، زغال چوب، پارافین، گازوئیل و .. باعث حساسیت نیترات آمونیوم می شوند. فلز روی، کاتالیست بسیار موثری برای تجزیه این ماده است و مقدار بسیار جزئی پودر فلزاتی مانند روی، کادمیوم، مس ، نیکل و منیزیم باعث تحریک آن می‌گردد.

انفجارهای بسیاری در تاریخ به علت این ماده شیمیایی به وقوع پیوسته است. یک مثال معروف در این رابطه انفجار تگزاس است. در ۱۶ آوریل ۱۷۴۹ یک کشتی در بندر گالوستون، حاوی ۹۹۳۹ تن آمونیم نیترات پس از ۹۱ ساعت سوختن منفجر شد. این انفجار آتش سوزیهای دیگر در انبارها و دیگر کشتی های حاوی آمونیم نیترات به وجود آورد و یک کشتی دیگر منفجر شد. در این ماجرا ۴۶۳ نفر کشته شدند، و تمام ۹۹ آتش نشان شهر تگزاس نیز جزء کشته شدگان بودند، زیرا آمونیوم نیترات را تنها به عنوان کود در نظر گرفتند و نه به عنوان یک اکسید کننده قوی که ممکن است آن منفجر شود.

یک مثال مشهور ایرانی در رابطه با این انفجار هم وجود دارد. حادثه قطار نیشابور در سال ۱۳۸۲٫ در این حادثه ابتدا دو قطار باری با یکدیگر برخورد کرده و دچار آتش سوزی مختصری شدند. آتش نشانان سریعا خود را به محل حادثه رسانده و از لحظه وقوع حادثه(نزدیک ۴ صبح) تا ۹ صبح تقریبا موفق می‌شوند که آتش را اطفاء کنند. با این حال، مدت کوتاهی بعد نزدیک ساعت ۹٫۳۰ صبح انفجاری بزرگ به وقوع می‌پیوندد که کل منطقه را در بر گرفته و باعث کشته شدن صدها انسان می‌شود. گویا یکی از واگن های قطار باری پر از آمونیوم نیترات بوده است. در حادثه انفجار قطار نیشابور نیز آتش نشانان هر چند در ابتدا محموله آمونیوم نیترات به آنها اعلام نشده بود ولی شواهد و قراین نشان می دهد که آنها پس از حضور در محل کود نیترات را مشاهده نموده اند ولی آن را فقط کود در نظر گرفتند نه یک ماده اکسید کننده و منفجره قوی و این محموله نیز به دلیل مجاورت با شعله های آتش و حرارت پس از حدود یک ساعت منفجر گردید. (درسهایی از حادثه انفجار قطار نیشابور/ محمد هادی قانع/ واحد آموزش سازمان آتش نشانی شیراز)

بسیاری معتقدند که انفجار آمونیوم نیترات باعث نابودی زمین ها می‌شود و به عنوان یک ماده شیمیایی می‌تواند آسیب فراوانی به ریه‌ها، سیستم بدنی و به خصوص خاک یک منطقه بزند. از این نظر، بسیاری حوادث حاصل از این ماده را به “انفجار چرنوبیل” تشبیه کرده اند هر چند به نظر می‌رسد بسیاری از این نظریات غلو باشد و انفجار آمونیوم نیترات آن عوارضی را که بسیاری گمان می‌کنند ندارد و حداقل به اندازه انفجارهای هسته ای و رادیواکتیو مخرب نیست.

منبع: خبر فوری

انفجار بیروت

حزب الله لبنان

لبنان