آشیل در زبان یونانی نام یکی از قهرمانان این کشور است. در اساطیر یونانی آمده است که پیشگویی شده بود آشیل بر اثر اصابت تیری کشته خواهد شد و مادرش برای جلوگیری از کشته شدن، او را در رودی شست تا نامیرا شود اما چون او را از پاشنه پا گرفته بود پاهایش آسیب پذیر باقی ماند. حکایت تجارت خارجی در ایران هم ماجرای پاشنه آشیل است.

در اقتصاد ایران در زبان و کلام و سخنرانی بسیار به توسعه تجارت و روابط خارجی پرداخته می شود و گاها پرچم تجارت خارجی نیز بالا می رود اما اصل ماجرا که توانمندسازی کشور از طریق ارز آوری و توسعه مناسبات تجاری است، درست حکایت اقتصادی نفتی است که در درون رودی شسته می‌شود اما پاشنه این پیکره «تجارت خارجی» است و آسیب‌پذیرترین بخش نام می‌گیرد.

توسعه روابط تجاری با کشورهای خارجی نیازمند پیش‌نیازهای بسیاری است. ثبات اقتصادی، ثبات در برنامه‌ها و تصمیم‌گیری‌ها، طراحی ساختار لجستیکی مناسب مثل فرودگاه‌های کشور، پایانه‌های تجاری و کریدورهای هوایی و زمینی و دریایی از جمله مهمترین نکاتی است که همواره به آن اشاره شده و متاسفانه همواره به آن از سوی متولیان بی‌توجهی شده است.

در حال حاضر ظرفیت قابل توجهی در ارتباط با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به خصوص ۷ شیخ‌نشین امارات متحده عربی در دسترس است و با توجه به شکل گیری مناسبات جدید و بهبود نسبی روابط و افزایش سطح روابط دیپلماتیک از کاردار به سفیر، می‌توانیم به عنوان یک فرصت کم نظیر از آن استفاده کنیم و البته می‌توانیم انتخاب دیگری هم بکنیم و مشاهده‌گر باشیم و فرصت‌های تجاری‌ای که برای ایجاد آن زحمایت زیادی کشیده شده است را از دست بدهیم و بعدها افسوس آن را بخوریم.

ما در اقتصاد امروزمان نیازمند شکار لحظه‌ها و فرصت‌ها هستیم. انفعالی عمل کردن و عدم شناخت آفند و پدافند در اقتصاد به خصوص در حوزه تجارت خارجی سبب سوخت شدن فرصت‌ها شده است که دست‌کم با مرور تاریخ گذشته باید درس بگیریم و با تغییر الگوها و روش‌ها بهترین انتخاب‌ها را رقم بزنیم. یکی از بهترین انتخاب‌ها، فعال کردن ظرفیت‌های اقتصادی ایران در کشورها دیگر است. شبکه‌های اقتصادی بخش خصوصی، رایزن‌های اقتصادی در کشورها، ایجاد کلونی‌های تجاری و اقتصادی و بهره‌مندی از توان اتاق‌های بازرگانی و اتاق‌های مشترک که به طور اختصاصی روی یک منطقه و کشور فعالیت می‌کنند تنها بخشی از اقدامات لازمه است.

اما یکی از مهمترین عوامل عقب رفت ما در حوزه تجارت خارجی و عدم دستیابی به اهداف مورد نظر عدم شناخت دقیق از دنیای پیرامون و شکاف نسلی تجار و بازرگانان ما است. شکافی که در بسیاری از کشورهای اطراف پر شده است و تجار کهنسال توانسته‌اند تجربیات خود را به تجار جوان منتقل کنند و تجار جوان نیز با سفر به جهان با دستاوردهای دنیا آشنا شده‌اند. مثلا در همین امارات سن وزرای دولت نزدیک به ۳۰ سال است. در حوزه هوش مصنوعی وزیر جوان نخبه‌ای دارند که بدون شک می‌تواند به چابک‌سازی کشور و توسعه روابط خارجی کمک کند.

آنچه که مهم است این است که ما باید به نتیجه تمرکز کنیم نه حواشی و مقدمات. اصناف و اتاق تعاون و اتاق‌های بازرگانی بازوهای اقتصادی ای هستند که باید در بزنگاه ها از آن ها کمک گرفت و از مشاوره‌های آنها استفاده کرد.

* رییس اتاق بازرگانی ایران و امارات

۲۲۳۲۲۵