انتخاب اسم، یکی از موضوع‌های مهم اجتماعی است که نه تنها هویت فرد بلکه شناسنامه یک اجتماع است.

چند روز مانده بود اولین فرزندش که پسر است به دنیا بیاید. می‌گفت: از زمانی که با همسرم متوجه شدیم باردار هستم در تکاپوی انتخاب اسم بودیم چرا که این موضوع برای ما از اهمیت زیادی برخوردار بود و همچنان هم است.

زن جوان ادامه داد: با وجود این که تُرک نیستیم، امّا دلم می‌خواست برای پسرم اسم ترکی انتخاب کنم، چون نه تنها اسم خودم هم تُرکی است بلکه به نظرم خیلی اسم‌های آهنگین و دلنشینی هستند.

از همه این‌ها گذشته، خیلی برای من و همسرم مهم است که حرف اول اسم بچه, با ما یکی باشد. به همین خاطر با تحقیق چندین ماهه و انتخاب چند اسم، در نهایت آیهان را انتخاب کردیم که با اسم خودم که آیسان است, هم وزن و شبیه باشد.

حرف‌های این زن، مرا به یاد دختر جوان ۲۰ ساله‌ای انداخت که همیشه از نامی که پدر و مادرش برای او انتخاب کرده بودند گلایه می‌کرد چرا که معتقد بود آن‌ها تحت تاثیر احساسات لحظه‌ای نامش را انتخاب کردند و با این کار باعث شده اند تا او همیشه از به زبان آوردن نام خود خجالت زده باشد تا جایی که حالا بیش از پیش مصمم است تا نام موردعلاقه خود، ” مَه گل ” را انتخاب و جایگزین نام فعلی اش کند.

دختر جوان ادامه داد: نگرانی ام از این موضوع است که ثبت احوال با این اسم مخالفت کند و هر آن چه که موردتاییدشان است را تحمیل کنند.

نام من رفته ست روزی بر لب جانان به سهو
اهل دل را بوی جان می‌آید از نامم هنوز

این بیت از حضرت حافظ نشان می‌دهد که نام و انتخاب شایسته آن، یکی از موضوعات بسیار مهم اجتماعی است که علاوه بر اعمال و رفتار فرد می‌تواند روی هویت و شخصیت او نیز تاثیر بسزایی بگذارد. تا جایی که خوش نامی و بدنامی را برای فرد به ارمغان بیاورد.

ناصر فکوهی، انسان شناس، در مقاله‌ای تحت عنوان ” نام‌ها و فرهنگ‌ها ” این طور نوشته است: ” نام‌ها یکی از پراهمیت‌ترین ابزار‌هایی هستند که ما برای تحلیل فرهنگ‌ها در دست داریم. فاصله میان مفهوم ایدئولوژیک، هژمونیک و تعریف عمومی یک نام در یک نظام اجتماعی، همگی از مواردی هستند که باید به آن‌ها توجه کرد. هرچند نام‌ها (بنا بر نظریه‌هایی که بیشترین اجماع درباره آن‌ها وجود دارد) صرفا ابزار‌های قراردادی در زبان‌ها هستند تا بتوان دستگاه نمادساز زبان را کار کرد, امّا در عمل به دلیل درونی شدن در نظامک ذهنی، بسیار فراتر از این قرارداد رفته اند. ”

در نیمه‌های دهه ۸۰ بود که در ایام ماه مبارک رمضان مجموعه تلویزیونی ” میوه ممنوعه ” از شبکه دوم سیما پخش شد که یکی از شخصیت‌های اصلی آن، دختر جوانی تحت عنوان ” هستی ” بود که قصه فیلم، حول و محور این شخصیت می‌چرخید و پس از پایان پخش آن بود که نام این شخصیت تلویزیونی مورد استقبال بسیاری از خانواده‌های ایرانی قرار گرفت تا جایی که اولویت انتخاب نام فرزندانشان شد و از آن زمان تاکنون، بیش از یک دهه است که به دلیل فراوانی بالای آن در جامعه، در فهرست پرمتقاضی‌ترین نام‌های ایرانی قرار دارد.

این اوّلین بار نیست که خانواده‌های ایرانی برای انتخاب نام فرزند خود تحت تاثیر نام شخصیت‌های تلویزیونی، سینمایی و حتی سلبریتی‌ها و فرزندان آن‌ها هستند و این موضوع صرفا به داخل کشور ختم نمی‌شود تا جایی که پای آن به شخصیت‌های کشورهای دیگر هم کشیده شده است که این را می‌توان از نام‌های انتخابی برخی از خانواده‌ها دریافت.

در روز‌های گذشته بود که سیف الله ابوترابی، معاون امور اسناد هویتی سازمان ثبت احوال در یکی از گفت وگو‌های خود, با اشاره به ۱۰ نام اوّل انتخاب شده برای دختران در چهارماهه اول سال اظهار کرد: به ترتیب فاطمه با فراوانی ۶ هزار و ۳۸۵ مورد، زهرا با ۳ هزار و ۹۸۹ مورد، حلما با ۲ هزار و ۹۸۷ مورد، رستا با فراوانی ۲ هزار و ۹۵۹ مورد، آوا با ۲ هزار و ۵۲۵ مورد، مرسانا با فراوانی ۲ هزار و ۳۱۸ مورد، بهار با ۲ هزار و ۱۶۰ مورد، یسنا با ۱۹۸۴ مورد و همتا با فراوانی ۱۸۹۷ مورد، جزء پرطرفدارترین اسامی برای دختران هستند.

پس از انتشار این خبر بود که موضوع قرارگیری نام‌های رستا، آوا و همتا در فهرست پرطرفدارترین اسامی سال ۹۹, تیتر رسانه‌ها شد و آن‌ها نوشتند: رستا و آوا نام دو شخصیت سریال ” دل ” هستند و همتا نام یک شخصیت سریال ” مانکن ” است که همزمانی پخش آن‌ها با آمار ارائه شده از سوی سازمان ثبت احوال قابل توجه است چرا که پیش از این نیز، در زمان پخش فصل اول مجموعه تلویزیونی ” ستایش ” این نام هم جزء نام‌های پرطرفدار نوزادان قرار گرفته بود.

امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس در خصوص اهمیت انتخاب نام برای فرزند اظهار کرد: نام، هویت و شخصیت فرد است چرا که شکل گیری شخصیت هر فردی از طریق نام اوست. به طور مثال؛ خانواده‌ای که برای فرزند خود, نام‌هایی که شخصیت مطلوب و موجه‌ای را در جامعه داخلی و خارجی ندارند, انتخاب می کند نه تنها باعث آسیب‌های جدی برای فرد بلکه برای جامعه او نیز می‌شود.

وی بیان کرد: برخی از والدین با انتخاب نام‌های غربی و یا برگرفته از سلبریتی‌های جهانی سعی می‌کنند که خود را متمدن نشان دهند. در حالی که دنبال کردن چنین شیوه‌هایی حاکی از خودباختگی و ناباوری فرهنگی و بی اعتنایی به ارزش‌های جامعه است چرا که این خانواده‌ها به جای گسترش نام‌های ملی و مذهبی که علاوه بر اخلاق و اعمال رفتار فرد، هویتی زیبا را برای فرد شکل می‌دهند, به ترویج خودباختگی می‌پردازند که در این میان، آموزش و پرورش یکی از نهاد‌هایی است که با ترویج شخصیت‌های ملی و مذهبی در کتاب‌های درسی می‌تواند این مهم را به خوبی در جامعه محقق کند.

این جامعه شناس تصریح کرد: این که خانواده‌ها نام فرزند خود را از روی شخصیت‌های فیلم‌ها و سلبریتی‌های موجه داخلی انتخاب کنند لزوما موضوع منفی نیست، اما وقتی ارزش‌ها جای خود را به ضد ارزش‌ها دهند می‌توانند آسیب زا باشند چرا که این موضوع باعث می‌شود بیگانه پرستی و بیگانه ستایی در جامعه گسترش پیدا کند و حتی برخی از افراد درصدد زیرپا گذاشتن هنجار‌ها و ارزش‌های اجتماعی برآیند.

قرایی مقدم گفت: وقتی که جامعه از طریق همین انتخاب اسم که یکی از مهم‌ترین موضوع‌های اجتماعی است به سمت بیگانه پرستی و بیگانه ستایی حرکت کند از تعصب‌های منطقی و مفتخر بودن به کشور، قومیت و ملیت خود دور می‌شود و تا حدی به غرب وابستگی پیدا می‌کند که ارزش‌ها و اعتقادات جامعه به صورت تدریجی کمرنگ می‌شود و این موضوع می‌تواند در آینده نه چندان دور، برای جامعه خطرناک باشد.

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان

ثبت احوال

شناسنامه

انتخاب نام فرزند

سلبریتی ها

سریال