پادشاه عربستان سعودی از امیر قطر (رئیس دولت) برای سفر به این کشور دعوت به عمل آورده و ولیعهد عربستان سعودی نیز تمایل خود برای ایجاد یک رابطه مناسب و مطلوب با ایران را مبتنی بر توقف رفتار نامطلوب ایران، مطرح کرده است؛. اخیرا اجرای مجموعه ای از اقدامات دیپلماتیکی از سوی عربستان سعودی مورد […]

60901a7373fcd_2021-05-03_20-14 پادشاه عربستان سعودی از امیر قطر (رئیس دولت) برای سفر به این کشور دعوت به عمل آورده و ولیعهد عربستان سعودی نیز تمایل خود برای ایجاد یک رابطه مناسب و مطلوب با ایران را مبتنی بر توقف رفتار نامطلوب ایران، مطرح کرده است؛.

اخیرا اجرای مجموعه ای از اقدامات دیپلماتیکی از سوی عربستان سعودی مورد توجه جهان قرار گرفته است؛‌ پادشاه عربستان سعودی از امیر قطر (رئیس دولت) برای سفر به این کشور دعوت به عمل آورده و ولیعهد عربستان سعودی نیز تمایل خود برای ایجاد یک رابطه مناسب و مطلوب با ایران را مبتنی بر توقف رفتار نامطلوب ایران، مطرح کرده است؛ عربستان سعودی در عین حال امیدوار است که حوثی های یمن نیز به میز مذاکره بازگردند.

مقامات این کشور مکررا به بیان موضع خود پرداخته و چرخش سیاست منطقه ای خود را اعلام کرده اند که چنین تغییر موضعی نه تنها به تغییرات سریع در راهبرد خاورمیانه آمریکا مرتبط می شود بلکه از نیازهای توسعه داخلی عربستان سعودی نیز سرچشمه می گیرد و باید گفت که این گونه اقدامات از سوی عربستان سعودی تاثیر چشمگیر و مهمی در حل وضعیت پیچیده امنیتی حاکم در خاورمیانه خواهد داشت.

از زمان حضور امیر قطر در نشست شورای همکاری خلیج فارس در عربستان سعودی که ژانویه سال جاری میلادی (۲۰۲۱) برگزار شد، روابط بین عربستان سعودی و قطر نیز به وضوح روندی رو بهبود را پشت سر گذاشته است؛ اول از همه اینکه عربستان سعودی، امارات متحده عربی و چهار کشور دیگر خاورمیانه از سر گیری روابط دیپلماتیک خود با قطر و پایان بحران قطع رابطه بیش از ۳ ساله با این کشور خبر دادند.

در وهله بعدی، قطر نیز «ابو سمره» مرز زمینی خود با عربستان سعودی را مجددا راه اندازی کرد و «فیصل بن فرحان» وزیر امور خارجه عربستان سعودی نیز اخیرا دو بار به قطر سفر کرد و در جریان سفر خود در تاریخ ۲۶ آوریل برابر با ۶ اردیبهشت ماه، نامه ای از «ملک سلمان» پادشاه عربستان سعودی را به « شیخ تمیم» امیر قطر تحویل داد؛‌ سلمان در این نامه از تمیم برای سفر به عربستان سعودی دعوت به عمل آورد.

عربستان سعودی اخیرا در دیدگاه خود نسبت به ایران نیز تجدید نظر کرده است؛ «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی در مصاحبه ای با رسانه ملی این کشور، تاکید کرده است که برخی از اقدامات ایران تهدیدی جدی برای امنیت ملی عربستان محسوب می شوند اما عربستان سعودی نمی خواهد شاهد مشکلات ایران باشد و بنابراین امیدوار است که ایران پیشرفت کند چرا که توسعه ایران و رفاه و ثبات این کشور به عربستان سعودی، خاورمیانه و جهان کمک خواهد کرد.

«محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان سعودی در ارتباط با موضوع یمن نیز ابراز امیدواری کرده است که حوثی های یمن بتوانند به نفع منافع ملی یمن عمل کنند و پیشنهاد آتش بس عربستان سعودی را بپذیرند و به میز مذاکره بازگردند.

عربستان سعودی و ایران هر دو از کشورهای بزرگ خاورمیانه محسوب می شوند ولی این دو کشور مدت های طولانی در ارتباط با امنیت منطقه ای مانند وضعیت حاکم در عراق، سوریه و یمن اختلاف داشته اند؛ در ژانویه سال ۲۰۱۶ میلادی بود که سفارت و کنسولگری های عربستان سعودی در تهران پایتخت ایران و همینطور در مشهد که دومین شهر بزرگ ایران محسوب می شود، مورد حمله قرار گرفتند و در آن زمان بود که عربستان سعودی از قطع روابط دیپلماتیک خود با ایران خبر داد.

تحلیلگران بر این باورند که بیانیه های صادر شده از سوی عربستان سعودی در ارتباط با تجدید نظر در راهبرد سیاسی این کشور عمیقا با اصلاح سیاست خاورمیانه دولت «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا در ارتباط است.

عربستان سعودی بر اساس ملاحظات منافع ملی اش، به اصلاح سیاست های هدفمند خود پرداخته که این روند نشان دهنده ارتقاء تحول و توسعه ملی عربستان است.

«بائو چنگ ژانگ» محقق مؤسسه خاورمیانه دانشگاه مطالعات بین المللی شانگهای تاکید دارد که اول از همه، تعدیل سیاست خاورمیانه آمریکا، روابط ائتلافی میان آمریکا و عربستان سعودی را تحت تاثیر خود قرار داده و آمریکا ضمن تنظیم روابط خود با ایران، حمایت و پشتیبانی امنیتی از عربستان سعودی را کاهش داده است.

بر اساس باور این محقق چینی، دومین نکته این است که اگر آمریکا به توافق هسته ای با ایران بازگردد، طبق این توافق، تحریم ها علیه ایران نیز احتمالا به صورت تدریجی در آینده برداشته خواهند شد و در آن زمان است که ایران به بازار انرژی بین المللی باز خواهد گشت و این روند منافع انرژی عربستان سعودی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.

از طرف دیگر، فلسفه دیپلماتیکی دولت بایدن به این صورت است که عربستان سعودی را در زمینه هایی مانند مداخله نظامی در یمن تحت فشار بیشتری قرار می دهد.

«بائو چنگ ژانگ» می گوید که دلایل چندگانه فوق الذکر باعث شده است که عربستان سعودی امیدوار شود که از طریق انجام اقداماتی مانند بهبود روابط خود با قطر و ایران و تسهیل روند برقراری آتش بس با نیروهای مسلح حوثی های یمن، بتواند تعهدات امنیتی آمریکا در روابط حاکم میان واشنگتن و ریاض را به حداکثر برساند.

عربستان سعودی در عین حال امیدوار است که با حل اختلافات خود با واشنگتن پیرامون برنامه هسته ای ایران و موضوع یمن، بتواند حمایت آمریکا را در سایر مسائل منطقه ای جلب کند.

«ما شیاولین» کارشناس مسائل بین المللی در دانشگاه زبان های خارجی «ژجیانگ» بر این باور است که بدنبال اصلاح سیاست آمریکا در قبال ایران توسط دولت بایدن، عربستان سعودی نیز موظف است در راهبرد خود در قبال ایران اصلاحاتی را عملی کند؛ عربستان سعودی علاوه بر ترویج عادی سازی روابط بین سایر کشورهای عربی و اسرائیل، در حال تغییر اوضاع و کاهش تقابل با ایران، بهبود روابط و اصلاح شکاف های داخلی در شورای همکاری خلیج فارس است.

کارشناسان بر این باورند که عربستان سعودی در حال پیشبرد کامل «طرح چشم انداز ۲۰۳۰» است و انجام مجموعه ای از اقدامات اخیر از سوی این کشور نشان دهنده تمایل آن به عنوان یک کشور مهم تولید کننده نفتی جهت بهبود فضای توسعه ای خود و ارتقاء روال همواری از توسعه و تحول است.

سیگنال چرخش سیاست عربستان سعودی با پاسخ و واکنش های مثبتی مواجه شده است؛ شبکه خبری «الجزیره» قطر بعد از انتشار خبر دعوت عربستان سعودی از امیر قطر برای سفر به عربستان، گزارش داد که این روند،‌ تازه ترین نماد بهبود روابط بین دو کشور قطر و عربستان سعودی است.

«سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در تاریخ ۲۹ آوریل برابر با ۹ اردیبهشت ماه اعلام کرد که ایران از بیانیه اخیر عربستان سعودی در ارتباط با روابط عراق و عربستان سعودی استقبال می کند؛ خطیب زاده گفت که ایران و عربستان سعودی با دیدگاه های سازنده و روش های گفتگو می توانند اختلافات خود را کنار بگذارند و وارد فصل جدیدی از تعامل و همکاری شوند و به صلح و ثبات و توسعه منطقه ای برسند.

«ما شیاولین» معتقد است که عربستان سعودی در خاورمیانه نفوذ زیادی دارد و بنابراین، اگرعربستان یک سیاست میانه رو را انتخاب کند، تا حد بسیار زیادی از درگیری های میان کشورهای سنی در منطقه و اردوکشی شیعیان به رهبری ایران کاسته می شود و نتیجه این روال، کاهش پیچیدگی های حاکم در خاورمیانه و ارتقاء این منطقه خواهد بود و از طرف دیگر، تمرکز عربستان سعودی در مبارزه با افراط گرایی داخلی و تروریسم نفع بزرگی به حفظ صلح و ثبات منطقه ای می رساند.

«بائو چنگ ژانگ» خاطر نشان کرد که جدیدترین اقدامات عربستان سعودی باعث بهبود وضعیت امنیتی منطقه خلیج فارس می شود و در عین حال، گذر از رویکرد درگیری و تقابل به سمت مصالحه و همکاری های سازشی توسط کشورهای منطقه در مورد مسائل مهم منطقه ای نیز به نفع مکانیسم جدید همکاری منطقه ای خواهد بود.