موش حفار برهنه، جونده زشت، چروکیده و تقریبا بدون مو با دندان‌هایی دراز که از دهانش بیرون زده‌، قطعا موجود دوست‌داشتنی و جذابی نیست؛ ولی ویژگی‌های حیرت‌آوری دارد که جانورشناسان و محققان پزشکی در سراسر جهان را انگشت به دهان گذاشته است.

نام علمی این گونه Heterocephalus Glaber است و عموما در مناطق گرمسیری شمال شرقی آفریقا و در کشورهای کنیا، اتیوپی و سومالی زندگی می‌کنند. آنها در طبیعت در گروه‌های پرجمعیتی که تعدادشان معمولا بین ۷۰ تا ۸۰ عضو است و گاهی حتی به ۳۰۰ عدد هم می‌رسد، در زیرِ زمین زندگی کرده و تونل‌هایی را حفاری می‌کنند که طولشان به اندازه چند زمین فوتبال است.

این موجودات عجیب و غریب، در مقابل پیری و درد مصون هستند و مدتهاست که توجه دانشمندان را به خود جلب کرده‌اند. تحقیقات اخیر حاکی از آن است که موش حفار برهنه می‌تواند کلیدی برای درک برخی از دغدغه‌های انسانی از جمله سرطان و پیری باشد.

البته سالهاست تحقیقات زیادی برروی موش‌ها برای درک رازهای بیولوژیک انسان‌ها انجام شده و محققان براین باور هستند که موش حفار برهنه، مزایای خاصی نسبت به سایر گونه‌ها دارند.

شاید عجیب‌ترین ویژگی یک موش حفار برهنه، غیرقابل نفوذ بودن بدن آنها در مقابل درد است. اسمیت در این باره می‌گوید:«این احتمالا نتیجه سازگاری تعاملی با محیطی حاوی حجم بالای دی‌اکسید کربن است.»

هوایی که این حیوان تنفس می‌کند، دارای دی‌اکسید کربنی بیشتر از هوای آزاد است و اگر هوای بازدم در تونل‌های زیرزمینی گیر بیفتد، این میزان دی‌اکسید کربن تولید و انباشته می‌شود که در بیشتر پستانداران، این ممکن است مشکل‌ساز شود.

اسمیت دراین باره می‌گوید:« دی‌اکسید کربن با آب واکنش نشان داده واسیدی به نام اسید کربنیک را تشکیل می‌دهد که می‌تواند اعصاب را برای ایجاد درد فعال کند.»

در بسیاری از بیماری‌های التهابی، مثل آرتریت روماتوئید، نواحی متورم بافت‌ها ممکن است اسیدی شده و همین باعث ایجاد درد می‌شود. البته این اسیدی شدن، برای موش حفار برهنه دردناک نیست. اسمیت مبنای مولکولی این تحمل را بررسی کرده و به ژنی رسیده که باعث می‌شود تا اسید در بدن این موش‌ها، به‌جای فعال‌کننده اعصاب حسی، بیشتر مثل یک ماده بی‌حس‌کننده عمل کند.

در گزارش «زشت و چروکیده است اما پیر نمی‌شود، سرطان هم نمی‌گیرد» درباره این موجود کوچک حیرت‌انگیز بیشتر بخوانید.

۵۸۵۸