مترو، بانک، فرودگاه، ادارات و… از روز شنبه مشمول طرح برخورد با بی حجاب‌ها شدند و ارائه خدمات اجتماعی به آن‌ها ممنوع است. با در پیش بودن انتخابات مجلس در اسفند امسال، برخی رسانه‌ها از ارائه پیشنهاداتی برای ممانعت از حضور بی‌حجاب‌ها در پای صندوق‌های رای خبر دادند.

رسول سلیمی: دولت بهار، کانال تلگرامی احمدی نژاد در مطلبی از شنیده‌هایی گفته که بر اساس آن هنوز مسئولان برای محرومیت بانوان بدحجاب و ممانعت از حضور در پای صندوق‌های رای به جمع‌بندی نرسیده‌اند. این مطلب افزوده «درپی تصمیم قاطع مسئولان جهت اعمال محدودیت و برخورد هوشمند با بانوان بدحجاب، پیشنهادهایی برای ممنوعیت این بانوان از حضور در پای صندوق‌های رای و مشارکت در انتخابات آینده مطرح شده است. شنیده‌ها حاکیست هنوز مسئولان برای محرومیت بانوان بدحجاب و ممانعت از حضور در پای صندوق‌های رای به جمع‌بندی نرسیده‌اند.»

محرومیت زنان بی حجاب از خدمات اجتماعی در حالی اجرا می‌شود که ناظران سیاسی از دوگانگی مواجهه پلیس با بی‌حجاب‌ها در روزهای راهپیمایی‌ و غیر راهپیمایی انتقاد کردند.

حضور یک زن بی حجاب (بله، بی‌حجاب و نه بدحجاب و کم حجاب و شل‌حجاب) در راهپیمایی روز ۱۳ آبان تهران، بازتاب گسترده‌ای در میان رسانه‌های اصول‌گرا داشته است. بسیاری از این رسانه‌ها با انتشار تصاویری از این خانم، نوشته‌اند که دیگر بانوان حاضر در مراسم که همگی محجبه بوده‌اند، رفتار دوستانه‌ای با او داشته و حتی بعضی‌های‌شان او را بوسیده‌اند. تعدادی نیز با او درباره حجاب صحبت کرده و کوشیده‌اند وی را متقاعد به داشتن حجاب کنند. اصول‌گرایان نوشتند: پرچم ما گفت‌و گو است و انقلاب ما، انقلاب اقناع است.

اما برخی دیگر هم‌چون امام جمعه فردیس نظر دیگری دارد و معتقد است حضور بی‌حجاب‌ها در راهپیمایی‌ها، دهن کجی به نظام است. سید ابراهیم حسینی، در خطبه‌های نمازجمعه فردیس گفته «افراد برخی شُل‌حجاب و یا حتی کسانی که کشف حجاب می‌کنند، حتی در راهپیمایی‌ها برای دفاع از نظام اسلامی شرکت می‌کنند. این‌ها باید متوجه باشند؛ بی‌حجابی دهن کجی به نظام اسلامی است»

پیشتر، احمدرضا رادان رئیس پلیس کشور و یکی از ۲۵ دستگاه مجری طرح حجاب، از اجرای طرح برخورد هوشمند با بی حجاب ها خبر داده بود. طرح احمدرضا رادان برای شناسایی بی حجاب ها از طریق دوربین های شهری، در حالی اجرا می شود که کارشناسان معتقدند، پلیس مسئله شناسی صحیحی از بی حجابی نداشته و این تصور که می توان دوربین ها را جایگزین حضور فیزیکی ماموران کرد، همان نتایج و پیامد تضعیف سرمایه اجتماعی نظام و ایجاد دو قطبی در جامعه را به دنبال دارد.

حجاب آخرین سنگر نظام است؟

برخی دیگر از مسئولان ذی‌نفوذ معتقدند حجاب، آخرین خاکریز است و اگر از دست برود، نظام از دست خواهد رفت. از جمله حامیان این تفکر عباس محمدحسنی، رییس سازمان عقیدتی سیاسی ارتش است که گفته بود: «اگر حجاب و عفاف به‌عنوان خاکریز اول مقابله با جنگ نرم دشمن از دست برود، خاکریزهای دیگرمان را نیز از دست خواهیم داد. دشمن برای تسخیر این خاکریز همه توان خودش را به میدان آورده است»

برخی دیگر مقابله با بی‌حجابی را در زنجیره هم ارزی معنایی با تقابل انقلاب قرار دادند و مدعی شدند مقابله با بی‌حجابی برای دفاع از خون شهدا و انقلاب است. از جمله این مسئولان کاظم صدیقی رئیس ستاد امر به معروف و نهی از منکر و امام جمعه موقت تهران است.

او گفته «مقابله ما تنها با بی‌حجابی نیست بلکه مقابله با دشمن است که مسئله حجاب و عفاف را خاکریز خود قرار داده و به دنبال به هم زدن نظام خانواده در ایران است و می‌خواهد حرام‌زاده به وجود بیاورد و نظام عفاف و حجابی که برای آنان این همه شهید و فداکار تقدیم انقلاب شده است را به هم ریزد.»

در مقابل، مسئولان دارای سابقه مدیریتی در دولت معتقدند معرفی و بازنمایی حجاب به عنوان آخرین سنگر نظام و انقلاب، استفاده ابزاری از حجاب برای تضعیف مردم سالاری در جمهوری اسلامی است. روح اله جمعه ای مشاور وزیر سابق کشور، معتقد است «اینکه حجاب به عنوان فرعی از فروعات دین، آخرین سنگر انقلاب یا نظام تعبیر و تعریف شود یک تعبیر غلط و فرصت طلبانه و سودجویانه برای سست کردن بنیان های مردم سالارانه انقلاب است.»

مخالفت با برخورد پلیسی و امنیتی با بی‌حجاب‌ها به اینجا ختم نشد و مراجع تقلید حوزه علمیه قم و برخی روحانیون سرشناس هم در روزهای گذشته انتقادات جدی را درباره برخورد تند با بی‌حجاب‌ها مطرح کردند.

مقابله مراجع تقلید با تندروی در مسئله حجاب

جنجالی‌ترین اظهار نظر در شب‌های قدر از سوی شیخ حسین انصاریان از وعاظ مشهور تهران مطرح شد. اظهارات او که از صداوسیما پخش می شد، تندروها را غافلگیر کرد. او بالای منبر و در شب شهادت حضرت علی(ع) گفته بود «نود درصد خانم‌های بی حجاب را مقصر نمی‌دانم و خیلی هم دعاگوی آن‌ها هستم و دلم برای شان می‌سوزد حتی اگر بگویند غلط کرده ای. باطن این خانم‌ها با خدا است»

همان شب، توییت آیت‌الله جوادی آملی مرجع تقلید شیعه نیز مورد توجه قرار گرفت. اکانت آیت‌الله جوادی‌ آملی در توییتر نوشت: «حکومت اسلامی حتی به کافر حق ظلم ندارد.»

چه آنکه فردای شب های قدر و در روز راهپیمایی برای دفاع از مردم فلسطین که برخی افراد بی‌حجاب در میان راهپیمایان ظاهر شدند، نمایندگان مجلس، سردار رادان را مورد خطاب قرار دادند که گویی دوربین های پلیس، در روز راهپیمایی، چهره افراد بی حجاب را ثبت نمی کند.

جلیل رحیمی جهان آبادی نماینده مجلس در «استوری» مجازی خود با انتشار تصویر یکی از شرکت کنندگان بی حجاب در راهپیمایی روز قدس نوشت: «جناب رادان دوربین هاتو تست کن فکر کنم خطا میده!»

مسئله حجاب نیازمند نوآوری فقهی در باب مصالح اجتماعی

مرور مواضع امام خمینی(ره) نشان می دهد، در مواجهه با مصالح اجتماعی، احکام فقهی تغییر می کنند. نمونه این موضع را آیت الله مکارم شیرازی در مسئله حجاب بانوان در خارج از کشور اتخاذ کرده است.

در فتوای آیت الله مکارم شیرازی آمده است: «با توجه به اینکه اگر دختران مسلمان و متدین دروس عالی را نخوانند تنها افراد بی بند و بار و لا مذهب پست های مهم را اشغال می کنند، به افراد متدین اجازه داده می شود که حجاب را در خصوص مواردی که ضرورت دارد، رعایت نکنند ولی در غیر موارد، حتما مراعات نمایند»

چه آنکه امام در نامه به مقام معظم رهبری در سال ۱۳۶۶ در تبیین نسبت مصالح اجتماعی با نظام سیاسی نوشتند”حکومت، که شعبه ‌ای از ولایت مطلقه رسول اللَّه است، یکی از احکام اولیه اسلام است؛ و مقدم بر تمام احکام فرعیه، حتی نماز و روزه و حج است. ”

بر اساس این حکم تاریخی، فروعات در قالب احکام ثانویه در محدوده مصالح نظام قابل تاویل و تاخیر است و نمی توان به استناد لا حکم الا الله متعرض به حق مصلحت در حکمرانی نظام شد چراکه بر اساس نظریه ولایت فقیه حضرت امام، نظام “می‌ تواند هر امری را، چه عبادی و یا غیر عبادی، که جریان آن مخالف مصالح اسلام است، از آن، مادامی که چنین است جلوگیری کند”

تندروهای شاغل در نهادهای فرهنگی، حجاب را امنیتی و پلیسی کردند

مرور مواضع مسئولان در حوزه حجاب، نشان می‌دهد برخی افراد بدون توجه به مصالح اجتماعی اقداماتی را برای ترویج حجاب در جامعه انجام دادند که خسارت‌های آن معطوف به نظام بوده است و مردم را در معرض لجاجت با نظام قرار داده است.

سوابق عملکرد این افراد در حوزه حجاب و عفاف در سال گذشته که به تندروی گشت ارشاد و فوت مهسا امینی منجر شد، گویای آن است که با اظهارنظرهای تند و خارج از عقلانیت، جامعه را عصبانی و در موضع تقابل سیاسی با نظام قرار می دهند.

چنین چشم‌اندازی در ماه‌های آینده و با نزدیک شدن به انتخابات، پیش‌بینی تبدیل حجاب به نشانه‌ای سیاسی از شرکت یا عدم شرکت در انتخابات را پیش روی سیاستمداران قرار خواهد داد. ایده‌های خطرناکی که از هم اکنون در محافل مسئولان فرهنگی برای ممانعت از حضور افراد بی‌حجاب در حوزه های رای گیری مطرح شده است.