تقریبا ۳۰ سال پیش به همراه پدر همسرم که اهل ایران است، از تهران به سمت دریای خزر سفری داشتیم. با قطار شب‌رو سفر می‌کردیم.

آن‌چه که در آن زمان نمی‌دانستم، این بود که در تاریکی شب، ما یکی از دیدنی‌ترین و جالب‌ترین مسیرهای قطار، یعنی راه‌آهن سراسری ایران را طی می‌کردیم که در جولای (تیر) ۲۰۲۱ به عنوان میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

سال‌های بعد، چندین فرصت دست داد تا مسیر را در طول روز طی کنم و اطلاعات بیشتری از آن به دست بیاورم. در سال ۲۰۱۶، محمد محسنیان باستان‌شناس صنعتی و مورخ راه‌آهن ایران از من دعوت کرد تا او را حین فیلمبرداری مستندی درباره راه‌آهن سراسری همراهی کنم.

ما در شرایطی پرماجرا به جاهایی با تنگه‌های عمیق، دره‌های دورافتاده و به هرگونه تمدنی و مکان‌هایی که شاهکار تاریخی راه‌آهن در آن نمایان بود، رفتیم.

تعداد زیادی از کارگران که از ملیت‌های مختلف آمده بودند، زندگی خود را از دست دادند، نه فقط به دلیل تصادف بلکه به دلیل بیماری‌ها و مرض‌های همه‌گیر، ما آخرین مکان آرمیدن‌شان را در جایی بسیار دور اما جذاب یافتیم و آن‌ها را، شاید برای نخستین بار از روزهایی که راه‌آهن درحال ساخته شدن بود، ملاقات کردیم.

مستند «رم- شهبازان» با نویسندگی و کارگردانی محمدرضا صاحبی، هم‌زمان با هشتاد و سومین سالگرد افتتاح راه‌آهن سراسری توسط موسسه هنروتجربه به صورت آنلاین اکران شده و از شما دعوت می‌کنم تا آن را ببینید چون این مستند، خود به خود در نتیجه اکتشافات صورت گرفته در مکان‌های فیلمبرداری ساخته شده است و نگاهی کاملا متفاوت به تاریخ راه‌آهن و ایران دارد.

*یوهانس هگر، کارشناس راه‌آهن، شهروند اتریش، که در ساخت مستند «رم_شهبازان»، همکاری کرده است

۵۷۲۴۵