بدن انسان به ویتامین‌ها و مواد مغذی نیاز دارد. این نیاز در بعضی دوران زندگی مانند دوران بارداری ممکن است افزایش بیابد. فولیک اسید یکی از ویتامین‌هایی است که در دوران بارداری و قبل از آن مورداستفاده قرار می‌گیرد تا از بیماری‌های مادرزادی در نوزادان جلوگیری کند. مصرف فولیک اسید در دوران بارداری افزایش پیدا می‌کند که البته این مقادیر با نظر پزشک تعیین می‌شوند. شما نباید بیش از مقدار توصیه‌شده پزشک در دوران بارداری فولیک اسید مصرف کنید، چون ممکن است برای شما خطرناک باشد. در ادامه در این مورد بیشتر با شما صحبت می‌کنیم.

فولیک اسید چیست؟

فولیک اسید یکی از انواع ویتامین ب است که به آن B9 میگویند. این ماده در بدن وجود ندارد، به همین دلیل باید آن را به‌طور طبیعی از سبزیجات برگ‌دار مانند اسفناج و کلم پیچ، حبوبات، لوبیا و عدس و میوه‌هایی مانند پرتقال، گریپ‌فروت و آووکادو دریافت کرد. البته مکمل فولیک اسید هم در داروخانه‌ها موجود است و می‌توانید از آن استفاده کنید.

بیماری نقص لوله عصبی (اسپینا بیفیدا) در اوایل بارداری اتفاق می‌افتد. این بیماری به دلیل کمبود فولیک اسید در بدن مادر ایجاد می‌شود و نخاع و عصب کودک را درگیر می‌کند. بارداری معمولاً برنامه‌ریزی نشده است و به همین دلیل بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند که همه زنانی که ممکن است باردار شوند روزانه یک مولتی‌ویتامین حاوی ۰٫۴ میلی‌گرم فولیک اسید مصرف کنند. اگر قصد باردارشدن دارید، توصیه می‌شود مصرف این مکمل را حداقل سه ماه قبل از بارداری آغاز کنید. بعد از بارداری مقدار مصرف فولیک اسید را به ۰٫۶ میلی‌گرم در روز افزایش دهید.

اهمیت فولیک اسید در دوران بارداری

نقایص مادرزادی معمولاً در ۳-۴ هفته اول بارداری رخ می‌دهند. بنابراین وجود فولیک اسید در بدن در مراحل اولیه بارداری که مغز و نخاع کودک در حال رشد است بسیار اهمیت دارد.

اگر در زمان اقدام برای بارداری به پزشک مراجعه کنید احتمالاً به شما می‌گوید که مصرف ویتامین دوران بارداری را با فولیک اسید آغاز کنید. یک مطالعه نشان داده زنانی که حداقل یک سال قبل از بارداری فولیک اسید مصرف کرده‌اند، زایمان زودهنگام تا ۵۰ درصد در آن‌ها کاهش یافته است.

بدون فولیک اسید کافی در بدن، لوله عصبی کودک ممکن است به‌درستی بسته نشود و نوعی بیماری به نام نقص لوله عصبی را در او ایجاد کند. بیماری‌های زیر در اثر کمبود فولیک اسید ممکن است در نوزاد ایجاد شوند:

۱٫ اسپینا بیفیدا: رشد ناقص نخاع یا مهره‌ها؛

۲٫ آنسفالی: رشد ناقص بخش‌های اصلی مغز.

نوزادان مبتلابه آنسفالی معمولاً عمر زیادی ندارند و آن‌هایی که مبتلابه اسپینا بیفیدا هستند ممکن است برای همیشه ازنظر جسمی ناتوان شوند. این‌ها به‌خودی‌خود مشکلات بسیار خطرناک و جبران‌ناپذیری هستند، اما خبر خوب این است که دریافت فولیک اسید کافی می‌تواند حداقل ۵۰ درصد از کودک در برابر نقص لوله عصبی محافظت کند.

اگر قبلاً یک نوزاد با نقص لوله عصبی به دنیا آورده‌اید، با مصرف فولیک اسید کافی می‌توانید خطر داشتن فرزند دیگری با نقص لوله عصبی را تا ۷۰ درصد کاهش دهید. اگر قبلاً فرزندی با نقص لوله عصبی داشته‌اید، توصیه می‌شود مقدار فولیک اسید روزانه خود را به ۴۰۰۰ میکروگرم (همان ۴ میلی‌گرم) در روز افزایش دهید. البته بهتر است در مورد میزان مصرف این ماده با پزشک مشورت کنید.

پزشکان توصیه می‌کنند که فولیک اسید را حداقل یک ماه قبل از باردارشدن به‌صورت روزانه مصرف کنید و مصرف آن را در طول بارداری هم ادامه دهید. البته زنانی که در سنین باروری قرار دارند بهتر است هرروز فولیک اسید مصرف کنند. پس بهتر است مصرف این ویتامین را زودتر شروع کنید.

میزان مصرف فولیک اسید در دوران بارداری

دوز توصیه‌شده فولیک اسید برای همه زنان در سنین باروری ۴۰۰ میکروگرم در روز است. اگر هرروز یک مولتی‌ویتامین مصرف می‌کنید، بررسی کنید که آیا مقدار توصیه‌شده فولیک اسید در آن وجود دارد یا خیر. اگر به دلایلی نمی‌خواهید مولتی‌ویتامین مصرف کنید، می‌توانید از مکمل‌های فولیک اسید استفاده کنید.

در اینجا مقدار فولیک اسید موردنیاز بدن در روز در دوران بارداری را برای شما بیان می‌کنیم:

• زمان اقدام برای بارداری: ۴۰۰ میکروگرم در روز؛
• سه ماه اول بارداری: ۴۰۰ میکروگرم در روز؛
• ماه‌های چهار تا نهم بارداری: ۶۰۰ میکروگرم در روز؛
• دوران شیردهی: ۵۰۰ میکروگرم در روز.

چقدر فولیک اسید بیش‌ازحد در نظر گرفته می‌شود؟

مصرف بیش‌ازحد فولیک اسید خطر چندانی ندارد، اما شما نباید در خوردن عدس و اسفناج زیاده‌روی کنید. نگرانی‌هایی در مورد اثرات احتمالی مصرف بیش‌ازحد فولیک اسید وجود دارد. یک مکمل حاوی ۰٫۴ میلی‌گرم اسیدفولیک به‌اضافه تعدادی وعده‌غذای غنی از این ماده در روز برای برآورده کردن توصیه روزانه ۰٫۶ میلی‌گرم اسیدفولیک در دوران بارداری کافی است، اما بسیاری از زنان بسیار بیشتر از این مقدار مصرف می‌کنند.

این افراد فکر می‌کنند که هرچقدر این ماده را بیشتر مصرف کنند بهتر است، اما اصلاً این‌طور نیست. مصرف فولیک اسید در دوران بارداری به مقدار زیاد خطراتی برای افراد دارد که مخصوصاً در دوران بارداری باید آن‌ها را جدی گرفت.

در دوران بارداری باید همه‌چیز را با مشورت و طبق نظر پزشک مصرف کنید تا خودتان و جنین دچار مشکل نشوید.

آیا مصرف بیش‌ازحد فولیک اسید ضرر دارد؟

فولیک اسید ماده‌ای بسیار مهم است که قبل و در طول دوران بارداری باید آن را مصرف کنید، اما مصرف بیش‌ازحد این ماده می‌تواند مشکل‌ساز باشد. تحقیقات به برخی از اثرات منفی احتمالی مصرف بیش‌ازحد فولیک اسید مانند اختلال در رشد جنین، افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های دوران کودکی مانند آسم و اوتیسم و افزایش رشد برخی از سلول‌های سرطانی اشاره می‌کنند.

مصرف بیش‌ازحد فولیک اسید ممکن است مضر باشد. این موضوع به اپی ژنتیک یا روشن و خاموش شدن ژن‌های مختلف در جنین مربوط می‌شود که ممکن است در ایجاد بیماری‌های مختلف در مراحل بعدی زندگی نقش داشته باشد.

به برخی از زنانی که در معرض خطر بالاتری برای داشتن نوزادی با نقص لوله عصبی قرار دارند توصیه می‌شود که دوزهای بالاتری را تحت نظر پزشک مصرف کنند، اما برای اکثر زنان مصرف بیش از دوز توصیه‌شده فولیک اسید هیچ فایده‌ای ندارد و حتی مضر است.

یکی از نگرانی‌های اصلی که در مورد فولیک اسید وجود دارد عدم در دسترس بودن مکمل‌های دوران بارداری حاوی ۰٫۴ میلی‌گرم فولیک اسید توصیه شده است. بیشتر مکمل‌های فولیک اسید مقدار بیشتری از این ماده را وارد بدن می‌کنند و به همین دلیل ممکن است برای بدن ضرر داشته باشند.

پزشکان معمولاً مکمل‌هایی را تجویز می‌کنند که فولیک اسید کمتری داشته باشد. بیشتر مکمل‌های دوران بارداری ۱ میلی‌گرم فولیک اسید دارند. این مقدار بیش‌ازحد در نظر گرفته می‌شود.

شرکت‌های تولیدکننده مکمل هم تمایلی به کاهش مقدار فولیک اسید مکمل‌ها ندارند، زیرا ممکن است در صورت مقایسه با سایر محصولات و رقیبان از آن‌ها عقب بمانند.

کلام پایانی

بارداری یک دوره مهم در زندگی بیشتر زنان است. در این دوره بدن به میزان بیشتری از مکمل‌ها و ویتامین‌ها نیاز دارد. مقدار تمام این مواد مغذی را پزشک مشخص می‌کند. مصرف فولیک اسید در دوران بارداری بسیار ضروری است و از بسیاری از بیماری­ها در جنین جلوگیری می­کند. مصرف کم و یا بیش‌ازحد این مکمل‌ها می‌تواند برای مادر و جنین خطرآفرین باشد. بنابراین حتماً زمانی که می‌خواهید برای بارداری اقدام کنید و یا باردار هستید تحت نظر یک پزشک متخصص قرار بگیرید تا خطرات نقص برای نوزاد، زایمان زودرس و … را به حداقل برسانید.